سلسله جلسات بصیرتی تربیت علوی با حضور حجت الاسلام حمیدرضا مهدوی ارفع

همزمان با ایام ماه مبارک رمضان، سلسله نشستهای بصیرتی در حوزه تربیت علوی، با موضوع نظام تربیت دینی از منظر نهج البلاغه توسط حجت الاسلام و المسلمین حمیدرضا مهدوی ارفع، مؤسس نهضت جهانی نهج­البلاغه خوانی در ایران و بیش از 70 کشور جهان، در روزهای هفدهم، هجدهم و نوزدهم فروردین ماه به صورت مجازی برگزار شد. در این نشستها که با حضور بیش از 900 نفر شرکت کننده تشکیل شد، مهدوی ارفع به بخشهای مختلف نهج البلاغه از جمله نامه  های 31، 47 و 69 و نیز حکمتهای 31، 273 و 289 پرداخت. ایشان نظام تربیت دینی را مجموعه ای به هم پیوسته از باورها و ارزشها دانست که باید همه ابعاد آن در نظر گرفته شود و نمیتوان گزینشی عمل کرد و بخشی از باورها را اهمیت داد.؛ همه باید با هم در نظر گرفته شود؛ زیرا اسلام یک کل تفکیک ناپذیر است. وی حوزه تربیت را دارای سه اصل دانست و افزود: اصل اول، تفاوت آموزش و تربیت است. آموزش یکی از دهها زمینه تربیت است و نباید آموزش به جای تربیت قرار گیرد که ضد تربیت می شود؛ تربیت، شدنی است؛ کردنی نیست و باید زمینه تربیت فراهم شود. خداوند متعال می­فرماید: انا هدیناه السبیل اما شاکرا و اما کفورا. اصل سوم هم این است که تربیت از باب تفعیل است و باید تدریجی و گام به گام باشد؛ زمان بر است و زودبازده نیست. ایشان بعد از توضیح نظام و تربیت و شرط دینی بودن یک فرایند، از حکمت 31 آغاز نموده و رویکرد تربیت دینی و ایمانی را در این حکمت شرح داده و گفت که امام علی علیه السلام در حوزه تربیت و نتایج رفتاری ایمان، چهار رکن صبر و یقین و عدل و جهاد را مورد توجه قرار داده اند. نتایج آن، چهار مرحله است که عبارت است از: شوق بهشت که برایند آن کندن از شهوات است؛ خوف جهنم که نتیجه­اش دوری از محرمات است؛ زهد و بی رغبتی به دنیا که نتیجه اش سبک شمردن مصیبتهاست و نیز آمادگی برای ملاقات با مرگ که نتیجه اش سرعت گرفتن در خیرات است.

مؤسس نهضت جهانی نهج البلاغه خوانی سپس به نامه 31 نامه امام علی علیه السلام به امام حسن علیه السلام که بهترین منشور تربیتی عالم پرداخت. این نامه در زمان بازگشت حضرت از صفین بوده و نامه ای طولانی است که امام در مسیر برای فرزند خود می نویسند. نامه 17 بندی که هر چه یک جوان برای مسیر خود نیاز دارد، در آن مندرج است و هر کس می خواهد مسیر درست و منطقی تربیت را طی کند، می تواند به آن مراجعه کند. ایشان در شرح بندهای مختلف نامه، از بند اول آغاز کرده و بیان نمود: در بین ابعادی که روابط انسان را تشکیل می­دهد، امام بر خلاف نگاه زمینی، ماتریالیستی، لیرالیستی و غربگرایانه از خدا شروع کردند و به فرزندشان توصیه کردند که در این دنیا و حیات زمینی باید پشتوانه محکم داشته باشی که جز خدا نیست و باید به آن چنگ بزنی. شبهه را به جهل خود نسبت بده نه فعل خدا؛ زیرا انسان موقع که به دنیا می آید، چیزی نمیداند و در مقابل علم بی­تنهایت خدا نمی­تواند به چیزی از علم دست یابد. همچنین امام سفارش فرمودند که هر چیز را از خدا بخواه که او کلید گنج­ها را به تو داده: ادعونی استجب لکم و از تأخیر در اجابت دعا نگران نباش. باید توجه نمود که نامه تربیتی است نه آموزشی. موعظه و نصیحت است و نباید در تربیت به صورت خطی حرکت کرد. باید همه عناصر با هم ترکیب شود و مثل قرآن که نظمی بی نظیر دارد که آموزه ها و حرکت هارمونی آن با روحیات انسان که موضوع قرآن است، هماهنگ است. در مورد روابط اجتماعی هم امام به موضوع انصاف اشاره فرمودند که باید این راهبرد را جدی گرفت.

ایشان در بخش دیگری از سخن خود به انتهای نامه و 3 لایه دوست و خانواده و روابط اجتماعی اشاره کرد و گفت که امام سفارش میکند اگر دوست تو به خاطر خدا با تو ارتباط دارد و تو را خدایی میکند، تحت هر شرایطی او را نگه دار. در ارتباط با اقوام هم فرمودند که بهترین و قویترین پشتوانه، آنهایند. آخرین نکته هم در مورد همسر و خانواده است که چند محور مهم دارد. امام فرمودند: نسبت به ناموس غیرت داشته باش و نسبت به حجاب آنها جدی و محکم باش که برای بقای زنانگی، لطافت و حیای او مفیدتر است. غیرت افراطی نداشته باش که زن پاکدامن را آلوده خواهد کرد؛ سخن خدا را رعایت کن. معاشرت ها را به گونه ای تنظیم کن که همسرت در معرض قرار نگیرد. مهدوی ارفع ادامه داد که نکته کلیدی در مورد همسر و زن این است که آن زمان که هنوز غرب به هیچ پیشرفتی دست نیافته بودند، امام «المرأة ریحانة لیست بقهرمانة» را مطرح کردند و گفتند زن ریحانه است؛ ترکیبی از لطافت، زیبایی و حساسیت؛ کاری که در شأن موجود ریحانه نیست به او ندهید که این اوج توجه به زن است.

ایشان در پایان بر تأکید بر اهمیت نهج البلاغه، راه شناخت امیرالمؤمنین علیه السلام را، مطالعه و درک نهج البلاغه دانست و اشاره کرد که شش نکته برای آسان خواندن مورد توجه قرار گیرد: 1. فارسی بخوانید؛ 2. ترجمه آقای دشتی را استفاده کنید. 3. ده دقیقه روزانه بخوانید. 4. از آخر به اول بخوانید. 5. در دور اول حفظ و یادداشت نکنید. 6. جاهای مبهم را بدون بررسی کردن علامت بزنید. با این راهکارها در مدت پنج ماه، مطالعه نهج البلاغه یک دور کامل به پایان می رسد.